Stress bij het Canitrailen; is dat nodig?

Door het organiseren van Natte Neuzen Trails heb ik ontzettend veel verschillende honden voorbij zien komen en gezien hoe ze omgaan met de stress die nou eenmaal komt kijken bij een georganiseerd evenement. De hormonen die vrijkomen bij stress, of dat nou positieve stress of negatieve stress is, zijn identiek. Alleen hoe de honden met die stress omgaan en hierin begeleid worden door hun baasje is heel wisselend.

Ik weet nog goed dat ik in 2016 m’n eerste Natte Neuzen Trail organiseerde en me op de parkeerplaats kapot schrok van al die blaffende overenthousiaste honden en baasjes die daaroverheen “GO GO GO” schreeuwden. Ik zag honden zo hoog in hun energie dat ze bijna uit elkaar spatten, naar elkaar uitvielen, in kringetjes achter hun staart aanrenden of juist helemaal bevroren en voor zich uitstaarden. Maar wat mij nog veel meer verbaasde was dat al die baasjes dit normaal vonden en helemaal niets deden om de stress bij hun honden te managen.

In eerste instantie twijfelde ik aan mezelf, want ik vond het NIET normaal. Toen ik kort daarna in Arnhem ging kijken bij een Canicross wedstrijd trof ik diezelfde soort blaffende overenthousiaste honden en baasjes aan. Nadat ik me er verder in ging verdiepen leerde ik dat het bij een Canicross wedstrijd hoort en honden en baasjes dit zelfs worden aangeleerd als onderdeel van de start. Je moet tenslotte zo hard mogelijk gaan en bij een snelle start horen nou eenmaal door adrenaline aangestuurde strak gespannen spieren.
c

AANMAAK STRESSHORMONEN
Honden maken net als mensen stresshormonen aan en hebben net als ons tijd nodig om deze stresshormonen in het lichaam te laten dalen. Stress is wat erbij hoort net als bij ons mensen. Het laatste Zweedse onderzoek naar stress bij honden heeft aangetoond dat ook de baas het stresslevel van hun hond beïnvloedt. Hondeneigenaren die lange tijd stress ervaren, kunnen die volgens dit Zweedse onderzoek overdragen op hun hond. Waarom dat precies is, weten ze nog niet – daar is meer onderzoek voor nodig. Maar het kan volgens hen te maken hebben met het feit dat jij als baasje álles bent voor de hond. Dus als jij je niet goed voelt, stress hebt op je werk of met je handen in het haar zit, dan voelt je hond dat ook. Zo loyaal is hij. Als je het onderzoek wil lezen: https://www.nature.com/articles/s41598-019-43851-x

c
VOORKOMEN TE VOLLE STRESS-EMMER
Stress is iets wat in het dagelijkse leven van ons en onze honden er gewoon bij hoort. Belangrijk is dus te weten hoe je stress kunt kwijtraken en prikkels waar je invloed op hebt kunt voorkomen om de stress-emmer niet over te laten lopen. Hoe je hond z’n stress kwijt kan raken is dus essentieel om te weten zodat je weet hoe je je hond hierin kunt ondersteunen. Om dit te kunnen is het belangrijk om de stress signalen te kennen, te herkennen bij je hond en ernaar te handelen.  Mocht je meer willen weten over die stress signalen, dan kun je ze alle 47 vinden op deze website: https://aniekwendt.nl/gedragsproblemen/stress-signalen-bij-honden/

c
STRESSHORMONEN EN SPORT
Stress is primair in feite niks anders dan dat het lichaam zich klaar maakt voor actie onder invloed van de stresshormonen Adrenaline en Cortisol. Dat is dus een heel natuurlijk onbewust proces

CORTISOL is een stresshormoon die tevens eiwitten in spieren omzet in aminozuren. Daarvan kan glucose worden gemaakt en dat geeft je energie om je fysiek te kunnen inspannen. Je hebt het dus nodig om te kunnen sporten.

ADRENALINE is bij het sporten ook een onmisbaar hormoon. Adrenaline zorgt er namelijk voor dat je hart sneller gaat kloppen, waardoor je bloed sneller gaat stromen en er meer zuurstofrijk bloed in je spieren terechtkomt. De spieren verzuren vervolgens minder snel en worden krachtiger, waardoor je prestaties beter worden. Bovendien verbetert je concentratie onder invloed van adrenaline.

Even inzoomen op de verschillende soorten sporten en welke hormonen daarbij belangrijk zijn:
* SPRINTEN EN TESTOSTERON: Bij het sprinten verhoog je meer de testosteron, groeihormonen, en schildklier-hormoonproductie.

* DUURLOPEN EN CORTISOL: Tijdens het hardlopen op een constant duurtempo over lange afstanden maak je meer het ‘vetopslag’ en ‘spierafbraak’ hormoon cortisol aan.

* ENDORFINE, SEROTINE, DOPAMINE: Bij het hardlopen komen ook de hormonen endorfine, serotonine en dopamine vrij, die zorgen voor een plezierig en gelukkig gevoel. Endorfine is daarbij ook nog eens een natuurlijke pijnstiller.
c
ADRENALINE: WAT IS HET
Adrenaline, ook wel epinefrine genoemd, is een hormoon en neurotransmitter die een cruciale rol speelt in de vecht- of vluchtreactie bij honden en mensen. Wanneer je hond een bedreiging of een opwindende stimulus tegenkomt, pompen zijn bijnieren adrenaline in de bloedbaan, waardoor het lichaam klaar is voor onmiddellijke actie.

De afgifte van adrenaline in het lichaam activeert niet alleen de vrijgave van glucose uit de energiereserves, waardoor de spieren direct van brandstof worden voorzien, maar zet ook een reeks fysiologische reacties in gang die de paraatheid van het lichaam verhogen. Een plotselinge stijging van de bloedsuikerspiegel wordt direct omgezet in een fysieke activiteit waardoor je hond sneller wordt.

Deze hormonale piek verhoogt de hartslag, bloeddruk en energieproductie, waardoor je hond dus klaar is voor een snelle actie!  Perfect dus voor een snelle start en top tijd bij een Canicross wedstrijd….maar niet nodig bij een op endurance gebaseerde Canitrail zonder wedstrijdelement.
c 
TEVEEL ADRENALINE – KAN DAT?
Studies hebben aangetoond dat hoge adrenalinespiegels honden reactiever kunnen maken op kleine stressfactoren, met effecten die nog enkele dagen daarna aanhouden. Als deze verhoogde adrenalinespiegel langdurig aanhoudt, kan dit overmatige druk uitoefenen op het cardiovasculaire systeem. Het hart en de bloedvaten worden gedwongen een extra belasting te dragen, wat mogelijk kan leiden tot de ontwikkeling van hypertensie en hartaandoeningen.

Net zoals te veel van het goede schadelijk kan zijn, kunnen honden met te veel adrenaline negatieve gevolgen ondervinden. Dit teveel kan leiden tot diverse problemen, van kortdurende gedragsveranderingen tot ernstigere en langdurigere gezondheidsproblemen. De gedragsimpact van een teveel aan adrenaline kan zich uiten in verhoogde angst, reactievermogen en in sommige gevallen agressie.

Adrenaline, het eerste hormoon dat vrijkomt tijdens stress, verhoogt dus de hartslag en bloeddruk van de hond, waardoor ze vatbaarder worden voor gedragsveranderingen. Deze staat van constante alertheid kan mentaal uitputtend zijn voor honden en mogelijk leiden tot chronische stress- en angststoornissen.

Plaatje: Stapelen van Stress

c
ADRENALINENIVEAU BEHEERSEN
Het is belangrijk om je bewust te zijn van de schadelijke effecten van overmatige adrenaline bij honden en het belang van het effectief beheersen van hun stress- en opwindingsniveau. Of het adrenalineniveau te hoog wordt door een positieve prikkel of een negatieve prikkel – het effect is hetzelfde.

Werkhonden en hoog-energie honden die snel in actie moeten komen hebben vaak een kleinere stress-emmer en deze is dus al sneller gevuld. Terwijl een relaxte stabiele hond een groter emmertje heeft. Ras en aanleg kunnen hierin een belangrijke factor spelen.

Om de algemene fysieke, mentale en emotionele gezondheid van je hond te waarborgen is het essentieel om je hond te helpen bij het beheersen van zijn adrenalineniveau. Jij kunt en moet ingrijpen en je hond hierin begeleiden; je hond kan dat niet zelf.
c
VOORKOMEN ADRENALINE-OPHOPING
Meedoen aan een Natte Neuzen Trail of anderszins georganiseerde Canitrail staat garant voor een adrenaline-ophoping. Als je hond daarbij al gestrest aankomt van een hectische dag ervoor, de reis er naartoe of omdat jij zelf gestresst bent dan kun je er vanuit gaan dat de stress-emmer van je hond aan de rand toe vol zit. Vervolgens komt je hond ut de auto in een nieuwe vreemde omgeving met allemaal vreemde andere honden en vreemde geuren. Als baasje ben jij DE VEILIGE FACTOR voor je hond om te kunnen dealen met deze voor hem onveilige situatie.

* Bewegen en Snuffelen; Een effectieve manier om dit te bereiken is door middel van beweging, zoals wandelen en snuffelen. Door met je hond stil te staan en te wachten bij de start of op een andere plek creëer je meer stress en weet je zeker dat het volle emmertje explodeert; je hond wordt dan mentaal volledig onbereikbaar. Hij ziet of hoort jou helemaal niet meer en wil conform het gedrag dat hoort bij de aanmaak van adrenaline ‘vluchten of aanvallen’. Als je je hond in beweging houdt en snuffelmomentjes creëert kan hij z’n stress zover mogelijk geleidelijk af laten vloeien.

Vaak zie ik dat veel stress verdwijnt zodra de hond 1km heeft hardgelopen. Sommigen raad ik dan ook aan om hardlopend naar de start van de Natte Neuzen Trail te komen (mits er verder niemand anders onderweg ingehaald hoeft te worden) en dan mogen ze in diezelfde flow direct door. Stoppen bij het startdoek is dan absoluut niet nodig.

*Rustige gestructureerde omgeving; Creëer een rustige en gestructureerde omgeving vrij van harde geluiden en chaos. Bij de Natte Neuzen Trails faciliteren we hierin door een ruime opzet van het startgebied en starttijd zonder harde geluiden of prestatiedruk. Train niet alleen het hardlopen maar vooral ook het verblijf in de auto zonder jou zodat het een veilige fijne plek is waaraan hij gewend is.

*Consistente Routine: Creëer een consistente routine wat al de avond van tevoren begint tot en met het lopen naar de start. Maak dit ook onderdeel van jullie trainingsopzet zodat deze routine veilig en bekend is. Door actief van tevoren al diverse onderdelen te trainen die je zou kunnen tegenkomen, raakt je hond eraan gewend en creëer je daardoor voor hem een gevoel van veiligheid en bekendheid wat uiteindelijk leidt tot een evenwichtiger adrenalineniveau.

*Ruimte geven en nemen: Uiteraard kunnen anderen jou ook daarbij helpen door bijvoorbeeld jou en je hond voldoende persoonlijke ruimte te geven. Vreemde honden elkaar laten ontmoeten aan het begin van een Canitrail evenement en aan de lijn moet je vooral niet doen. Door de enorme hoeveelheid stress-hormonen die door hun lijf aangemaakt worden reageren alle honden veel scherper dan als ze in rust en ontspannen zijn.

Hoewel het belangrijk is om je bewust te zijn van de negatieve effecten van overmatige adrenaline bij honden, is het ook cruciaal om te begrijpen dat een bepaalde hoeveelheid adrenaline natuurlijk en noodzakelijk is voor hun overlevingsinstinct. Door een balans te vinden tussen het beheersen van stress en het toelaten van gezonde opwinding, kun je je hond helpen een evenwichtig en stabiel leven te leiden.

Advies aan de baasjes: Wees de manager in jullie situatie! Jij kent je hond het beste en weet wat hij of zij nodig heeft. Heb je meer ruimte nodig bij de start, vraag bij de organisatie of je 3 minuten later mag starten. Heb je meer rust nodig op de parkeerplaats, vraag de organisatie waar je dan het beste kunt parkeren.

Teveel stress is niet nodig en vaak makkelijk te voorkomen.

© Dorethea Bil – Canitrail.NL