Acclimatiseren bij plots stijgende temperaturen
Het is begin april en wat zijn we die koude natte dagen zat. Juist nu in het voorjaar kan plots de temperatuur omhoog gaan. Met z’n allen gaan we naar buiten om te genieten van het mooie weer en nemen de hond mee voor langere canitrails of wandelingen.
Maar is je hond al voldoende geacclimatiseerd?
Kan je hond deze plotse temperatuurstijging wel aan?
In het voorjaar gaat de temperatuur stijgen en hebben we soms wat heerlijke warme dagen waar we met z’n allen optimaal van willen genieten. Want vaak is het in Nederland maar een paar dagen lekker zonnig weer waarna het weer alweer omslaat naar koudere temperaturen. Juist door deze grote schommelingen in ons weerpatroon is het voor veel honden in het vroege voorjaar ontzettend lastig om goed te kunnen wennen aan die plotse warmte. Oververhitting van je hond is juist in deze periode van het jaar iets waar je extra op moet letten. Oververhitting kan leiden tot een hitteberoerte en in sommige gevallen met de dood als gevolg.
Een hitteberoerte?! Maar kan dat ook al in maart of april?
“Bij honden wordt onder normale omgevingsomstandigheden meer dan 70% van de totale lichaamswarmte afgevoerd door straling en convectie van lichaamsoppervlakken. Tijdens de eerste stadia van blootstelling aan hittestress neemt het hartminuutvolume toe als gevolg van samentrekking van de milt en een toename van de systemische vasculaire weerstand (SVR) in de belangrijkste inwendige organen (d.w.z. milt, lever en maagdarmkanaal), herverdeling van de bloedtoevoer naar de huid om de warmteafvoer te vergroten.
Naarmate de omgevingstemperatuur verder stijgt en de lichaamstemperatuur nadert, neemt de warmteverspreiding door convectie en straling door de huid af en wordt verdamping, voornamelijk door hijgen, het belangrijkste warmteverspreidingsmechanisme. De neusschelpen bieden een groot oppervlak voor waterverdamping uit de vochtige slijmvliezen, waardoor ze een belangrijke rol spelen bij de warmteafvoer door hijgen, terwijl hypersalivatie de verdampingsefficiëntie verhoogt door verdamping uit de mondslijmvliezen en de tong.
Met hoge omgevingstemperaturen en verhoogde relatieve vochtigheid (vanaf 35%) wordt hijgen steeds minder effectief voor het afvoeren van overmatige lichaamswarmte, en wanneer de relatieve vochtigheid boven de 80% is, wordt dit lichaamskoelingsmechanisme bij honden tenietgedaan. In bovendien, met een progressieve toename van de kerntemperatuur van het lichaam, treedt metabole ontregeling op, neemt het hartminuutvolume af, wat leidt tot falen van de warmteafvoer, waardoor de opeenhoping van lichaamswarmte verergert.
Wanneer hyperthermie, in combinatie met uitdroging, voortschrijdt, leidt dat tot ophoping van bloed in de grote inwendige organen (bijv. milt en lever) levert een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van shock en de daaruit voortvloeiende ischemie, hypoxie en endotheliale hyperpermeabiliteit die vaak voorkomen bij patiënten met een zonnesteek.
Onze ervaring met hooggetrainde militaire werkhonden, dat hoewel ze vaak hyperthermie van> 42 C oplopen na zware fysieke activiteit, dit niet meteen resulteerde in enige klinische of laboratoriumsymptomen van een hitteberoerte, wat suggereert dat acclimatisering een belangrijke factor is bij het voorkomen van een hitteberoerte bij honden.”
Beinvloeden hittetolerantie
Hittetolerantie wordt beïnvloed door
1. acclimatisatie aan de omgeving/ temperatuur,
2. fysieke fitheid en
3. hydratatietoestand.
– Hitte-acclimatisering veroorzaakt adaptieve fysiologische en gedragsveranderingen, waardoor de hond beter in staat is om om te gaan met extreme omgevingshitte.
Acclimatisering is een tijdsafhankelijk proces, dat leidt tot een dynamische uitbreiding van het regulerende bereik van de lichaamstemperatuur als gevolg van verschuivingen naar links en rechts in de temperatuurdrempel voor respectievelijk warmteafvoer en thermisch letsel. Gedeeltelijke acclimatisatie kan 10-20 dagen duren en volledige acclimatisatie kan zelfs tot 2 maanden duren. Tijdens die periode bouw je het samen sporten heel langzaam op. En vergeet niet dat de opgebouwde acclimatisering binnen 7 dagen weer afgebouwd is.
– Fysieke fitheid is van levensbelang bij het voorkomen van een hitteberoerte. “Zoals we leren uit studies over militaire werkhonden, hebben de meeste hittestress gerelateerde gebeurtenissen bij dergelijke honden plaatsgevonden tijdens hun eerste trainingsjaar, wat wijst op een rol van acclimatisering en adequate training bij hun aanpassing aan hittestress.”
– Hydratatietoestand van je hond moet optimaal zijn waardoor je hond beter kan omgaan met de plotse hitte. Vooraf al de hydratatie op orde hebben heeft dus absoluut een meerwaarde. Uiteraard heeft 1 dag van tevoren je hond goed hydrateren minder effect op z’n vermogen om met hitte om te gaan als dat je je hond al dagen ervoor goed gehydrateerd is. Je hond heeft dan al bij het begin een betere fysieke gesteldheid en heeft een streepje voor op z’n niet goed gehydrateerde ‘buddy’s” die al met een hydratatie-achterstand moeten beginnen.
– Karakter en ‘drive’. Tot slot wil ik ook nog een vierde element eraan toevoegen, namelijk het karakter en de ‘drive’ van je hond. Het karakter van je hond is mede van invloed op hittestress. Een zeer gedreven hond stopt vaak pas als het te laat is. Ook al bied je te allen tijde onderweg genoeg water aan maar als je hond een zeer sterke focus heeft op ‘werken’ dan is het dus de verantwoordelijkheid van de begeleider om goed te kijken, de situatie in de gaten te houden en veilige beslissingen te nemen….
Uiteraard is ook de soort ondervacht van je hond van invloed op het kunnen omgaan met plotse temperatuurwisselingen in het vroege voorjaar. Jonge,- oude – en zieke honden kunnen er ook meer problemen mee hebben. En uiteraard lopen de kortsnuitige honden meer risico op een hitteberoerte vanwege hun onvermogen om efficiënt te hijgen.
Iedere hondeneigenaar zou er een gewoonte van moeten maken om de weersvoorspellingen een week of zo van tevoren en dagelijks te controleren en de trainingen dienovereenkomstig aan te passen. Dat betekent niet dat je NIET met je hond kunt sporten. Het betekent dat je ze veel pauzes moet geven zodat ze kunnen afkoelen tot de “basistemperatuur” (de lichaamstemperatuur waarmee ze zijn begonnen) Let op gedragssignalen van toenemende thermische stress, zoals niet zo goed reageren op commando’s, schaduw zoeken of subtiel werkvermijdend gedrag en ongecontroleerd hijgen. De hond zoekt heel bewust de schaduwrijke plekken op en probeert zijn kale delen van zijn lichaam (liezen) in direct contact te brengen met de koude ondergrond (poten gestrekt naar achteren) om af te kunnen koelen. Opvallende signalen die niet te missen zijn is het snel en overdreven hijgen met een wijd opengesperde tong, gekruld aan de einden is een eerste indicatie van hitte problemen. Indien ook nog kleine samengeknepen ogen en dik plakkerig speeksel dan is er hitte stress.
Gaat de temperatuur omhoog?
– loop voorlopig kortere afstanden zodat je hond kan wennen aan de temperatuurwisseling en bouw die afstand weer heel rustig op (10-20dagen)
– loop heel vroeg in de ochtend als de temperatuur nog laag is
– bied ten alle tijd de hele dag door vers water aan of maak het water extra lekker zodat je hond voldoende gehydrateerd is en blijft
– loop zoveel mogelijk in gebieden waar veel schaduw is en natuurlijk water waarin je hond kan afkoelen
– borstel de vacht van je hond wat vaker zodat er meer lucht doorheen kan
Je hond heeft tijd nodig om te wennen aan die temperatuurstijging…volg dus zijn proces in zijn tempo 🙂
Geraadpleegde literatuur:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5800390/pdf/ktmp-04-04-1367457.pdf
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5662554/pdf/fvets-04-00174.pdf
https://nosework.huntersheart.com/2018/08/04/how-heat-waves-impact-sniffer-dogs-scenting/
